Kadın Gözüyle Okuyunca - Atilla İlhan (2)


kadın gözüyle okuyunca

Saadet Arıkan Özkal

hangi attilâ ilhan


II


“yolumdan çekil yavrum”



Attilâ İlhan 1954’te, soğuk savaşın tam ortasında ikinci şiir kitabı sisler bulvarı’nı yayımladığında, bir kadına —yavru, bir kadın olmalı herhalde — böyle sesleniyor:



yolumdan çekil yavrum / bağlasalar duramam / demir âsâ demir çarık dedim / neyleyim! / yolculuk dedim / ... / anamdan yolcu doğmuşum...



Görünüşte, bir erkeğin özgürlük tutkusu. Öte yandan, kadınların satır arasında dile getirilen tutuculuğu, erkeklere ayakbağı oluşu. İçten içe, aile mi - serserilik mi ikilemi. Seçim: serserilik. Hem de, “şahane” bir serserilik: alır beni yollar beni alır gider /... / neyleyim / gurbet dedim / vatan dedim / hürriyet dedim




Gerçi Attilâ İlhan bu şiirini meraklısı için notlar’da (s. 153) sırf kendisinin serüven özlemine ve o sıralarda Paris’e gitmek üzere oluşuna bağlıyor. Ama “yol”, “vatan” ve “hürriyet” sözcüklerinin yanyana gelişi, insana ister istemez bireysel özgürlükten çok toplumsal özgürlüğü çağrıştırıyor. Bu şiirin o zamanlar çok tutulmuş olması, sakın sosyalizm için mücadelenin de böyle “başını alıp gitme”yi içermesinden olmasın? Erkeklere bir tür öğüt: “Kadınlarınızın size ayakbağı olmasına izin vermeyin! Alın başınızı “hürriyet için” gidin! Yollar sizi alıp gidiyor...” öyle ya:




şimdi yerin altında / bir başka dünyanın nabzı gibi vuruyor / maden işçilerinin otomatik çekiçleri

.....

ben adam / başka adam / yürük adam / ... / deniz gider o gider / bulut gider o gider ...




Bu dizelerde erkek söylemi duvar’daki şiirlere göre biraz yumuşuyor kuşkusuz. Artık vurup kırmak, yumruk atmak yok. Sadece kaçıp gitmek var. Başıboş kaçmak değil ama. Denizlerle, bulutlarla eşadım gitmek. Yürüyen, yürük bir adam. Yürüyen, erkek hürriyet hâlâ. Ne var ki, bu hürriyet deniz, bulut gibi özgürlük ve genişlik simgelerine ayak uydurmuş tâbi bir  hürriyet.

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Kadın Gözüyle Okuyunca - Can Yücel (3)

Kadın Gözüyle Okuyunca - Can Yücel (4)

Kadın Gözüyle Okuyunca - Atilla İlhan (1)